Dossier kindvriendelijke sociale woonwijken

Waar iemand opgroeit, beïnvloedt diens ontwikkeling en persoonsvorming. Fundamenten ging op zoek naar de belangrijkste kapstokken voor een kindvriendelijke sociale woonomgeving.

Ouders willen meestal maar één ding voor hun kinderen: dat ze gelukkig zijn en gelukkig opgroeien. Een woonomgeving waar een kind onbezorgd kan spelen en zich kan ontwikkelen, draagt bij aan het welbevinden van zowel ouder als kind. Bovendien zijn kinderen een belangrijke gebruikersgroep van het (sociale) woonpatrimonium en de woonomgeving. Stel jezelf de volgende vragen: hoe kunnen SHM’s en gemeentes kinderen meer betrekken als onderzoekers van de woonomgeving? En hoe kunnen kinderen uit gezinnen met beperkte financiële middelen toch toegang krijgen tot sport, spel en creatieve educatie? Wat zijn belangrijke kapstokken voor een kindvriendelijke woonomgeving?

Fundamenten start zijn ontdekkingstocht bij Volkswelzijn Dendermonde. Voor het benoemen van woonsites heeft deze SHM ingespeeld op de leefwereld van de vele kinderen die wonen in de sociale wijk Wastijne. Maatschappelijk werker Veerle Pauwels vertelt: “Boven de inkomhal van elk sociaal woonblok hangt een andere stripfiguur. Kinderen zeggen: « Ik woon bij Sidonie ». En onze huurders weten dat onze kantoren gevestigd zijn bij Suske & Wiske. De stripfiguren zijn een toffe en een gemakkelijke manier om ons terug te vinden.” Als ze de gevels binnenkort gaan renoveren, zal Volkswelzijn Dendermonde de stripfiguren verplaatsen naar de inkomhallen, op kinderooghoogte.

SHM VOLKSWELZIJN DENDERMONDE

Krachten bundelen, samenwerken met stadsdiensten en sociale organisaties
“Omdat er in de wijk Wastijne heel veel grote gezinnen wonen en kinderarmoede een belangrijk thema is”, vertelt Pauwels, “is de Dendermondse sociale woonwijk Wastijne geselecteerd door Samenlevingsopbouw om een intensieve werking voor kinderen op te zetten. In de 192 sociale appartementen, waarvan twee derde met drie slaapkamers, wonen vooral grote gezinnen.” Bij het zoeken naar oplossingen voor de noden die er bestaan bij de bewoners, is de samenwerking tussen de SHM, de stadsdiensten en andere sociale organisaties cruciaal.

Kids on wheels, een fietsproject van de stad
In het fietsproject Kids on Wheels leren jeugdopbouwwerkers kinderen fietsen en kleine fietsherstellingen doen. Volkswelzijn Dendermonde stelt lokaaltjes ter beschikking als fietsherstelatelier en ontmoetingsruimte. Carine Verhelst, directeur van Volkswelzijn Dendermonde licht toe: “Zowel de ouders als de kinderen zijn heel tevreden met de jeugdwerking. Vroeger liepen de kinderen hier doelloos rond en staken ze kattenkwaad uit. Nu is er toezicht, er is een groepswerking en de kinderen leren ook iets zinvols.”

Laat kinderen meedenken over de toekomstige bouwplannen van hun sociale woonwijk

Investering in mobiele speelpleinen, speelinfrastructuur en openbare groene ruimte
Pauwels: “Sport en spel dragen bij aan het geluksgevoel en de eigenwaarde van kinderen. Helaas hebben veel van onze bewoners het financieel moeilijk en kunnen ze daardoor geen gebruik maken van de reguliere werkingen zoals bijvoorbeeld sportkampen of jeugdbewegingen. Daarom organiseert de stad gratis initiatieven waarbij ze de werking naar de kinderen brengt in plaats van dat de kinderen naar de werkingen moeten gaan.” De mobiele speelpleinwerking Vollen Bak is daar een mooi voorbeeld van. Medewerkers van de jeugddienst komen met hun bakfiets vol speelgoed tot bij de kinderen. Die speelnamiddagen zijn een enorm succes. En voor de SHM levert het diverse voordelen op: minder vandalisme, een beter en positiever contact (in plaats van sanctioneren) met de jongeren en met hun ouders. “Dankzij Vollen bak vangen we ook sneller signalen op en kunnen we korter op de bal spelen. Mensen staan er onvoldoende bij stil dat kinderen in kansarmoede zich door het lidgeld dat ze moeten betalen niet zomaar kunnen aansluiten bij een sportclub of jeugdbeweging”, aldus Verhelst. “Ouders in kansarmoede kunnen de financiële impact moeilijk inschatten. Daarom zijn speeltuigen en sportvelden in de wijk ook enorm belangrijk. Zo zullen we in de woonwijk Elsbos, een sociale wijk in opbouw, een sportkooi voorzien (red. voetbal- en basketbalterrein waar de ballen niet kunnen wegvliegen). “Een mooi en laagdrempelig initiatief”, besluit Verhelst.

(Zelfstandige) werking stimuleren
“Mensen in beweging krijgen is moeilijk”, zegt Verhelst. “De kinderen engageren om deel te nemen, is meestal geen probleem. Maar de ouderen engageren,... dat is de grootste uitdaging. In de wijk Wastijne , die voor 90% uit sociale huurwoningen bestaat, is het moeilijker om initiatieven vanuit de bewoners te realiseren. De bewoners hebben daar continue ondersteuning nodig. Een goede sociale mix van huur- en koopwoningen met bewoners met verschillende opleidingsniveaus en met diverse maatschappelijke en financiële draagkracht, dat helpt om trekkers en initiatiefnemers te vinden en een meer zelfstandige werking op poten te zetten.”

Kinderen kunnen intercultureel verbinden
“De verschillende werkingen in de wijk Wastijne zijn ook gericht op allochtone kinderen, zeker wat het fietsproject betreft”, vertelt Pauwels. “Als de ouders zélf niet kunnen fietsen, kunnen ze het ook niet aan hun kinderen leren.” Fundamenten polst of ze ook projecten hebben waarbij kinderen van alle bevolkingsgroepen deelnemen. “Deze zomer hadden we een prachtig project, een iftar met een verhaal, waarbij zowel moslims als niet-moslims samen aan tafel zaten. Met dit project wilden we het samen zijn met verschillende culturen en religies tijdens de Ramadan in de verf zetten. (red. een iftar is de eerste maaltijd die de moslims tijdens hun vastenmaand nuttigen vlak na zonsondergang). “De aanwezigen konden ook de reusachtige muurschildering op één van onze appartementsblokken bewonderen. Dat initiatief kaderde in het Streetartproject Kaleidoscope van de cultuurdienst van de stad. Via geleide wandelingen, die startten in onze wijk, leerden ook mensen van buiten de wijk de sociale woonwijk kennen. Vaak kregen we reacties als « Eigenlijk valt dat hier wel mee. En is het hier aangenaam wonen... » Er waren volksspelletjes, een springkasteel en volksverhalen. De moslimbewoners hadden zelf eten gemaakt en deelden dat met niet-moslimbewoners. Er was veel interesse en via het samen eten leerden mensen elkaar beter kennen. De kinderen van beide groepen speelden met elkaar. En vanuit de bewoners werd al verschillende keren de vraag gesteld of we zo’n activiteit nog een keer willen organiseren.” Verhelst: “Dit initiatief kwam vanuit de stad maar ik zou het volgend jaar graag vanuit onze SHM willen organiseren.”

Dakloosheid voorkomen
Voor gezinnen met kinderen is het behoud van de sociale woning nóg belangrijker. Daar zet Volkswelzijn Dendermonde extra op in. Pauwels: “We proberen mensen bewust te maken van het feit dat als ze hun woning verliezen ook hun kinderen op straat staan. Sommige ouders kunnen heel impulsief zijn. Of ze hebben psychische problemen die hun gedrag beïnvloeden. Kwetsbare mensen hebben sowieso meer ondersteuning nodig. Zeker als er ook kinderen mee gemoeid zijn, proberen we het welzijn van die kinderen op de eerste plaats te zetten. Hoe we dat doen? We zorgen ervoor dat we onze huurders kennen en dat we weten wat er bij hen leeft. Ik ben als maatschappelijk werker ook verantwoordelijk voor het opvolgen van de huurachterstallen. De nieuwe

huurovereenkomsten overloop ik met de nieuwe huurders altijd in groep. Tijdens zo’n bijeenkomst zie je meteen wie je wat extra zal moeten opvolgen. Ook de eerste huurachterstallen zijn een belangrijk signaal voor extra opvolging.”

SHM als eerstelijnscontact
Pauwels: “Als we bijvoorbeeld bij de aanvang van een nieuw schooljaar merken dat de huurder geen geld heeft voor nieuwe schoenen, een boekentas,... dan verwijzen we hen door naar de Tondeldoos, een kinderfonds in Dendermonde. Sociale huurders wegwijs maken in het hulpverlenersaanbod, het OCMW, de sociale kaart en collectieve schuldenregeling, dat is essentieel. Ook mensen die op de privémarkt in een slechte woning wonen, begeleiden we naar een sociale woning. We zorgen dat ze ingeschreven geraken op de wachtlijst. Als ze dan uiteindelijk hun sociale woning krijgen toegewezen, dan zijn ze ons heel dankbaar voor die goede, betaalbare woning.”

 

SHM DE IDEALE WONING

Kinderen als ‘onderzoekers’ van de  woonomgeving
Bij SHM De Ideale Woning hebben ze de kinderen uit de wijk Lange Brem in Merksem laten meedenken over de toekomstige nieuwbouwplannen van hun wijk. Gert Eyckmans, directeur van De Ideale Woning licht toe: “Met een droomspeurtocht werd spelenderwijze aan de kinderen inspraak gegeven over de speelruimte in hun wijk. Het project heette Kinderen één dag architect van de wijk. Op die droomdag waren zij even de architecten van de wijk en konden ze een heus droomgrondplan ontwerpen voor het toekomstige nieuwbouwproject.”

Wil je groepen van diverse origines laten samenwerken, zorg dan dat mensen hun eigenwaarde opnieuw ontdekken

Kinderen fleuren de wijk op
De kinderen uit de wijk De Wieken in Edegem, een andere sociale woonwijk van SHM De Ideale Woning, gaven afgelopen zomer in hun woonwijk de saaie vuilbakken een nieuw, kleurig uiterlijk. En met succes. De vuilbakken vallen nu veel meer op waardoor de buurtbewoners er ook meer gebruik van maken. Via een tekenwedstrijd kregen de zeven vuilbakken uit de wijk een fleurige en eigen look. Els Matthysen, fotograaf van VVH: "Als ik op woensdagnamiddag in oktober de vuilbakken ga fotograferen, halen de kinderen spontaan de kunstenaars van elke vuilbak erbij". Kyra (foto links) poseert fier bij háár vuilbak . Dankzij de plastificatie van de tekeningen op de vuilbakken zijn de kunstwerkjes zelfs na vier maanden nog intact. Op het inhuldigingsfeest toonden de kinderen nogmaals hun creativiteit tijdens een graffitiworkshop.

 

INDISCHE KINDERPARLEMENTEN

Missiezuster Jeanne Devos over self-empowerment als trekkende kracht

 

 

 

 

Matthysen: "In 2017 ontmoette ik missiezuster Jeanne Devos (*) in het kader van sociale huisvesting in Indië.   Tijdens ons gesprek kwamen de kinderparlementen ter sprake. "Ondanks de andere cultuur kan dit initiatief  zeker SHM’s inspireren. “De kinderparlementen zijn gebaseerd op participatie”, vertelt Devos enthousiast.  “Alles is gebaseerd op de volledige deelname van de kinderen onder begeleiding van een coach. We  vertrekken vanuit de bewustwording dat je ook in India als kind het recht hebt om naar school te gaan. Die bewustwording geeft de Indiase kinderen kracht. Als ze na de bijeenkomsten terug in de sloppenwijk komen, dan spreken de kinderen op hun beurt ook andere kinderen aan. De kinderkracht die in de parlementen naar boven komt, de manier waarop kinderen samenwerken, vertrekkend vanuit hun eigen fierheid... dat is zo krachtig en dat kan ook werken bij SHM’s. Wil je groepen van diverse origines laten samenwerken, zorg dan dat mensen hun eigenwaarde opnieuw ontdekken. Omdat kinderen van vreemde origine vaak extra worstelen met hun identiteit is dat voor mogelijk uitgesloten groepen een extra aandachtspunt. "Ook op de lokalen waar de kinderparlementen plaatsvinden, hebben kinderen hun stempel gedrukt. Samen met een plaatselijke kunstenaar brachten ze muurschilderingen aan. "Zorg voor self-empowerment en betrokkenheid. En van daaruit kunnen kinderen verbindend werken tussen diverse culturen.”
(*) Zuster Devos is een Belgische missiezuster die zich inzet voor de armen in de sloppenwijken van Bombay, India. In 2005 werd Jeanne Devos (83) genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede. Devos richtte ook de National Domestic Workers Movement op. Deze organisatie ontfermt zich onder meer over straatkinderen.

 

SHM DIJLEDAL

Maak kinderen deelgenoot van jouw project. Kinderen ganse jaar in the picture
Jaarlijks maakt de Leuvense SHM Dijledal voor haar sociale huurders en diverse actoren een kalender. Adinda Van Maercke, medewerker van Dijledal: “Voor 2019 vroegen we aan onze huurders wie zijn kinderen of kleinkinderen voor de kalender wilde laten fotograferen door een professionele fotograaf. Het idee kwam van een huurder. Hij was dan ook de eerste kandidaat om zijn kleinkind te laten fotograferen. We deden een oproep in onze huurderskrant. Maar ook de buurtcentra en de kinderwerking van de stad Leuven hielpen ons om modellen te zoeken. Om zoveel mogelijk huurders te bereiken, hingen we ook affiches op in ons volledige patrimonium. Opdat zoveel mogelijk huurders zich erin zouden herkennen, tonen we kinderen van verschillende leeftijden, origines en woonwijken. Benieuwd naar het resultaat? Neem een kijkje op www.dijledal.be. Hugo (66) sociale huurder uit Kessel-lo over de kalender: “Dankjewel voor deze hartverwarmende kalender, een schitterend idee en het resultaat is bloedmooi, warm, hartelijk en deugddoend. Gewoon « top »